Piękno ukryte w detalu

Piękno tkwi w szczegółach – to stwierdzenie, które stanowi punkt wyjścia do dzisiejszych rozważań. Architektura jest dziedziną sztuki, i jak na sztukę przystało jej artyzm przejawia się w dążeniu do doskonałości.  Podstawowe czynniki, które mają wpływ na odbiór architektury to bryła i proporcja, ale o kunszcie artystycznym decyduje detal. Bryła i proporcja mogą być zachowane, ale jeśli zabraknie wykończenia, możemy mówić jedynie o poprawności. Poprawność  nie jest oczywiście wadą, ale odrobina ambicji poparta nieznacznym wysiłkiem jest gwarancją uzyskania efektu na wysokim poziomie. Idąc tym tropem dzisiaj zachęcamy do zwrócenia uwagi na szczegół i rolę jaką spełnia w odbiorze architektury.

Od ogółu do szczegółu, taki jest schemat postrzegania. Jest on oczywiście prawdziwy, ale ziarno prawdy jest też w odwrotności tego stwierdzenia. Szczegół wpisuje się bowiem w odbiór całości. Na powyższym przykładzie, przedstawiającym fragment budynku z Cincinnati, możemy zaobserwować jak te dwie wartości są ze sobą sprzężone. W pierwszym odbiorze detal  wpisuje się w całość  grając rytmem, fakturą i światłem. Przy dłuższej obserwacji dostrzeżemy jednak  wartość jaką wnosi detal – w ramach poszczególnych podziałów dostrzeżemy bogactwo wzorów i przemyślaną kompozycję, która stanowi wartość dodaną do całości kompozycji.  Zróżnicowanie to kolejna wartość tego przykładu – zróżnicowane podziały, kierunki i wielkości elementów oparte na łuku są dowodem przemyślanej kompozycji, która nie potrzebuje dodatkowej oprawy. Naturalny materiał i mnogość detalu pozwala w tym przypadku zrezygnować z oprawy kolorystycznej, tworząc harmonijną i szlachetną całość.

Powyższa fotografia to przykład z kanonu klasycznej architektury – przedstawia zbliżenie na detal z krzywej wieży w Pisie. Podobnie jak w poprzednim przykładzie, tutaj kunszt kompozycji przejawia się w umiejętnym wkomponowaniu detalu w szerszy kontekst. Ujęcie tematu jest tu jednak nieco inne, rytmy, podziały i faktury uzupełnia wprowadzenie geometrii i różnic tonalnych. Mamy tu do czynienia z subtelnymi  kontrastami. Geometria zestawiona z łukami, przełamana jest a zróżnicowaniem kierunków . Piony, poziomy i skosy zestawione zostały z formami roślinnymi co razem stanowi wysmakowaną kompozycję łączącą w sobie dynamizm i subtelność. Wartości pozornie przeciwstawne, które dzięki przemyślanej kompozycji udało się połączyć w wysublimowaną całość.

Kolejna ilustracja oparta jest na zderzeniu wielkości elementów, rytmów i materiałów. Cegła i kamień, geometria i i ornament to kontrasty, które grają w tej kompozycji. Czarno biała fotografia uwypukla rysunek i graficzny układ elementów tego przykładu, na którym znalazł się fragment jednego z budynków uniwersyteckich uczelni z Nowego Jorku.

I kolejny przykład nowojorskiej architektury, w którym oś kompozycji stanowi dekoracyjna balustrada balkonu. Wygięta w delikatny łuk balustrada wypełniona ornamentem subtelnie odcina się od kamiennego tła fasady. Maszkaron powyżej i element dekoracyjny w postaci herbu i kartusza poniżej dopełniają dekorację balkonu, które na tle faktury kamienia wzbogacają kompozycję surowej kamiennej fasady.

I podobny przykład, tym razem z rodzimego podwórka. Jedna z krakowskich kamienic, o skromniejszym wystroju, ale oparta na podobnej kompozycji.  Tutaj boniowana fasada wzbogacona została o wystrój sztukatorski. Geometryczna dekoracja wokół okien uzupełniona została o prosty motyw roślinny i medalion. To samo zestawienie powtórzone zostało w dwóch kroksztynach podpierających balkon, którego dekorację uzupełnia ażurowa metalowa balustrada.  Zestawienie może nie tak efektowne jak  przykład nowojorski, ale ilustrujące jak można to odnieść do polskich realiów. Pomijając oczywisty fakt, że kamienicy przydałaby się renowacja, przy użyciu odrobiny wyobraźni możemy domniemywać jak ta kamienica wyglądała za czasów swojej świetności. Bez wystroju sztukatorskiego byłaby zwykłą szara kamienicą, detal zaś nadaje jej bardziej indywidualny wysmakowany rys.

I ostatni przykład z tej samej kamienicy. Tak jak poprzednio, pomijając oczywiste niedostatki, wprowadzenie nawet prostego detalu, nadaje budynkowi wykończenia i podnosi jego wartość architektoniczną.

W ramach podsumowania  zachęcamy do skupieni na detalu, wnikliwej obserwacji otoczenia i dostrzegania piękna w na pozór nieoczywistych miejscach, które mimo niedoskonałości obecnych realiów też mogą stanowić źródło inspiracji. Żegnamy się życząc nowych pokładów energii i chęci do zmian wraz z nadchodzącą wiosną.